برای شناخت وهابیت و آگاهی از خطرات آنها نسبت به دین اسلام، باید این مسلک انحرافی را از زوایای مختلف مورد مطالعه قرار داد.

• پیدایش وهابیت

مسلک وهابیت، منسوب به محمد بن عبدالوهاب نجدی است و علت این که آن را به خود شیخ محمد نسبت نداده‌اند، به این جهت است که مبادا پیروان این مذهب، نوعی شرکت در نام پیامبر را پیدا کنند.
محمد بن عبدالوهاب در سال 1115 ق. در شهر «عیینه» چشم به جهان گشود . او از کودکی به کتاب‌های تفسیر، حدیث و عقاید، علاقه داشت و از همان دوران جوانی، اعمال مذهبی مردم « به خدا» را زشت می‌شمرد. وی به مدینه رفت و در آن جا توسل مردم به پیامبر (صلی الله علیه و آله) را ناپسند شمرد. محمد بن عبدالوهاب ، بعد از مرگ پدر، افکار و عقاید خود را که قبلاً از سوی ابن تیمیه و شاگردش ابن قیم پی ریزی شده بود، اظهار نمود و به تبلیغ و ترویج و رسمیت دادن آنها همت گماشت.
وهابیان معتقدند که هیچ انسانی، نه موحد است و نه مسلمان؛ مگر این که اموری را ترک کند.
این امور عبارتند از :
1. به وسیله ی هیچ یک از رسولان و اولیاء به خداوند توسل نجوید و در صورت توسل، در راه شرک گام نهاده، مشرک می باشد.
2. زایران به قصد زیارت ، به آرامگاه رسول خدا نزدیک نشوند و بر قبر آن حضرت دست نگذارند و در آن جا دعا نخوانند و نماز نگذارند و ساختمان و مسجد بر روی قبر نسازند .
3. از پیامبر (صلی الله علیه و آله) طلب شفاعت نکنند.
4. زیارت قبور و ساختن گنبد و بارگاه برای آنان، شرک است.
5. وهابیان بر این باورند که مسلمانان، در طی روزگار، از آیین اسلام منحرف شده‌اند.
6. هر گونه مراسم تشییع جنازه و سوگواری حرام است.
این منطق خشک و بی پایه، در تقابل با منطق وحی قرار دارد؛ زیرا قرآن در موارد یاد شده، نظراتی صریح و مخالف وهبیان دارد.
در قرآن آمده است:
1. «قل لا اسئلکم علیه اجراً الا الموده فی القربی» .1
یکی از مصادیق ابراز علاقه به خاندان رسالت و اهل بیت و ذی القری، قبرهای آنان و تعمیر آنهاست و این راه و رسم، در میان ملت های مختلف جهان وجود دارد و یک نوع سنّت عرفی به حساب می‌آید.
2. «... فقالوا ابنوا علیهم بنیانا... قال الذین غلبوا علی امرهم لنتخذّن علیهم مسجدا ». 2
هنگامی که واقعه ی اصحاب کهف بر مردم آن زمان روشن شد و مردم به دهانه ی غار آمدند، درباره ی مدفن آنان، دو نظر ابراز داشتند که آیه متذکر آن می‌شود و انتقاد یا لحن اعتراض نسبت به نظر آنها ندارد. با توجه به این آیه، هرگز نمی توان تعمیر قبور اولیای الهی و صالحان را عملی حرام و یا حتی مکروه قلمداد کرد؛ بلکه این آیه، به نوعی تشویق می‌کند که برای بزرگداشت اولیا و صالحان و حفظ قبرهای آنان، باید کوشا بود.
3. « و استغفر لذنبک و للمؤمنین» .3
4. « وصلّ علیهم ان صلاتک سکن لهم ».4
آیات فوق نیز بیان گر این است که طلب آمرزش پیامبر در حق افراد، کاملاً مؤثر و مفید می‌باشد و موضوع شفاعت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و دعای آن حضرت، نه تنها در آیات صریح، بلکه در احادیث عامه و خاصه وسیره ی صحابه نیز مشهود است .

• اندیشه های سیاسی و اجتماعی وهابیان

وهابیان قایل به جنگ با دیگر فرقه ها و مذاهب اسلامی هستند و مدعی اند که یا باید به آیین وهابیت درآیند ویا جزیه دهند. آنان مخالفان خود را متهم به کفر و شرک می کنند و اموال، نفوس و ناموس دیگران را حلال می‌دانند و آیات مربوط به شرک و کفر را بر مسلمانان مخالف خود منطبق می‌کنند که این، بزرگ ترین ضربه به پیکر جامعه اسلامی و مسلمانان است .5
با این تفکر بسته و خشک وهابیت بود که وقتی سعودی ها ( در سال 1344 ق) بر مکه و مدینه و اطراف آن تسلّط یافتند، مشاهده متبرک بقیع و آثار خاندان رسالت و صحابه ی پیامبر را شکستند و از بین بردند.6
برای عمل کرد و کارهایی که وهابیان در حوزه ی اجتماع و سیاست انجام داده‌اند و نگرش آنان نسبت به مسایل اجتماعی، باید به کتاب های تاریخی مراجعه کرد. چهره ی خشن و متعصب طالبان در افغانستان ، در عرصه ی سیاست ، حکومت و مردم داری، نمونه‌ای از اندیشه های وهابیان است.
بنابراین، وهابیت هم در نحوه ی پیدایش و انعقاد تفکّر ، مغبوض عالمان فرقه های مختلف مسلمین بوده‌اند و هم در نگرش نسبت به مسایل دینی مورد مخالفت عالمان قرار گرفته‌اند و اولین کتابی که در رد وهابیت نگاشته شده، کتاب « الصواعق الالهیه فی الرد علی الوهابیه» بود که به وسیله ی برادر محمد بن عبدالوهاب (سلیمان بن عبدالوهاب) نوشته شده است.
در عرصه ی سیاست نیز آنان جاده صاف کن دشمنان دین و اسلام بوده‌اند . این آیین و مسلک، ساخته و پرداخته ی انگلیسی ها است وهمین ننگ برای این مسلک و پیروان آن کافی است.

• گسترش وهابیت

در ارتباط با گسترش این فرقه، می‌توان به این عوامل اشاره کرد:
1. تشدید فعالیت های تبلیغاتی و فرهنگی وهابیت در داخل ایـران و حوزه‌هـای مسلمان نشین خارجی ( نظیر حوزه قفقاز، بالکان و سایر کشورهای مجاور ایران) که آمادگی تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایران را دارند، مشاهده می شود. وهابیت به عنوان جریانی انحرافی در جهان اسلام و وابسته به استعمارگران ، وظیفه ی جلوگیری از تداوم و گسترش اسلام اصیل را بر عهده داشته، از این رو ، تخریب و ایجاد تزلزل در مبانی فکری و اعتقادی شیعیان، به عنوان محور اصلی این جریان را دنبال می‌کند. از این رو در سال های اخیر درجهت همسویی با تهاجم فرهنگی و نظامی آمریکا علیه کشورهای اسلامی و به خصوص ایران، فعالیت های تبلیغی خود را در ایران توسعه بخشیده است.
2. وهابیت به دلیل افکار اعتقادی خاصی که در باب شفاعت، توسل ، شرک و مانند آن دارد، در تعارض کامل با مذهب شیعه است؛ هر چند که اکثریت فرقه‌های اهل سنت با تفکرات این گروه مخالفند از این رو، گروه یاد شده همواره در تلاش است تا با تبلیغات سازمان یافته ( اعم از کتاب، مقاله، سخنرانی و مانند آن)، با شیعه مقابله کند.
3. خطر بزرگ تر این گروه، روش های دور از منطق اسلامی است که در مسایل سیاسی و حکومتی در پیش گرفته است. ظهور گروه طالبان و القاعده ( به رهبری ملاعمر و اسامه بن لادن) نمونه‌ای از این فعالیت هاست. که سبب بهانه‌جویی غربی ها شد تا مسلمانان را به تروریسم و خشونت و مخالف با تمدن متهم کنند؛ تا جایی که دست قدرت‌های استعماری غرب – به خصوص آمریکا – را در منطقه باز گذاشته، زمینه ی دخالت های نظامی و سیاسی آنان در کشورهای اسلامی را فراهم ساخته است که افغانستان و عراق دو نمونه ی بارز این دخالت ها به شمار می‌آیند.
برای آگاهی بیشتر به کتاب های زیر مراجعه کنید:
1. آیین وهابیت ، جعفر سبحانی.
2. وهابیت ، مبانی فکری و کارنامه ی عملی، جعفر سبحانی.
3. تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج 3، ص 1430.
4. وهابیان، علی اصغر فقیهی.
5. خاطرات مستر همفر ( جاسوس انگلیسی در کشورهای اسلامی، ترجمه ی استاد علی کاظمی)
6. وهابیت از دیدگاه مذاهب اهل سنّت، خالصی خراسانی.
7. تاریخ عقاید وهابی، قزوینی.

پی نوشت ها:

1. شوری، آیه 23.
2. کهف ، آیه 21.
3. محمد، آیه 19.
4. توبه، آیه 103.
5. مبلغی آبادانی، تاریخ ادیان و مذاهب، ج 3، ص 1432.
6. آقابزرگ تهرانی ، الذریعه، ج 8، ص 261.s